Tussen juni 1944 en maart 1945 werden er in totaal 32.000 V1-bommen gekatapulteerd. 12.000 van die vliegende bommen vielen neer op Belgische bodem, waarvan een groot deel op Antwerpen. De rest werd richting Engeland gestuurd, stortte neer, ontplofte voortijdig of werd door de geallieerden uit de lucht geschoten. Van de V2, de eerste ballistische raket überhaupt, werden vanaf september 4.000 stuks gelanceerd.

Hiervan werden er 1.664 richting België gestuurd, waarvan alleen al 1.610 (meer dan 90 procent!) naar Antwerpen.

‘V’ stond voor Vergeltung, wraak. Hiermee wilden de nazi’s wraak nemen voor de talloze geallieerde terreurbombardementen op de Duitse steden en burgerbevolking. Terreur werd met terreur bestreden. De V-wapens waren louter en alleen bedoeld om terreur onder de bevolking te zaaien. Slechts bij toeval werd al eens een militaire installatie vernield. Deze raketwapens konden geenszins een vooraf bepaald doel raken.

Dora

Met zijn nieuw boek heeft Pieter Serrien, auteur van onder meer een beklijvend boek over het mislukte geallieerde bombardement op Mortsel in het voorjaar van 1943, als eerste een totaalbeeld opgehangen van de terreur en de ellende die de V-bombardementen in ons land veroorzaakten. Er bestaat weliswaar al een plankje literatuur over de inzet van het V-wapen tegen ons land, maar Serrien is de eerste die ons een volledig afgerond beeld geeft. Hij beantwoordt vragen als: hoe ontstond de roep om vergelding? Wat was het effect op de slachtoffers? Hoe was het om te leven met de constante angst? Hoe werden de bommen gefabriceerd? Al deze vragen worden in zes stevig gestructureerde delen beantwoord. Bovendien bezit Pieter Serrien de gave van de vlotte pen. Daarmee vult hij de rij aan van de narratieve geschiedschrijvers waarin vooral de Angelsaksische historici zo bedreven in zijn.

Zijn boek bestaat naast literatuur en archiefonderzoek in de eerste plaats uit honderden getuigenissen van slachtoffers, dwangarbeiders, Duitse en geallieerde soldaten.

De raketten werden ontworpen en getest in het onderzoekscentrum van Peenemünde waar generaal Walter Dornberger leiding gaf aan een gespecialiseerde groep van wetenschappers. Zij ontwikkelden de eerste inzetbare raketten en voerden het begrip ruimtevaart in. Het was vooral Wernher von Braun die aan de basis lag van de eerste lanceerbare raket die verticaal startte. Terwijl de V1-bom ontwikkeld werd door ingenieurs van de Luftwaffe, was de V2 een project dat vooral door de SS van Himmler (met flink wat ruggensteun van Hitler en Speer) gestimuleerd werd. Ei zo na werd von Braun door zijn SS-broodheren van sabotage beschuldigd omdat hij meer over ruimtevaart droomde dan zich bezighield met het ontwerpen van raketten als een effectief wapen. De V-wapens (de V1-bom al vanaf 1943) werden in productie genomen in de fabriekshallen van Dora; dat waren grote tunnels onder de grond, waardoor ze tegen luchtbombardementen beveiligd waren. Dora was een gigantisch complex bestaande uit vijftig verschillende werkkampen. De concentratiekampgevangenen die het werk moesten verrichten, leden er een slavenbestaan. Ze werden voortdurend opgejaagd door SS-bewakers. Ondanks de scherpe bewaking slaagde menige sabotagedaad, bijvoorbeeld door verkeerde schroeven te gebruiken.

Rex

De eerder trage V1-bom kon je zien vliegen. Wanneer de motor stilviel en de vliegende bom naar beneden stortte, had je slechts luttele seconden de tijd om een schuilplaats te zoeken. Tegen een V2-raket kon je helemaal niets doen. Na lancering schoot die ballistische raket de ruimte in. Eens de brandstof opgebruikt was, dook die met de duizelingwekkende snelheid van 3.600 km per uur (meer dan driemaal de snelheid van het geluid) naar beneden. Zijn vernielingskracht was heel wat groter dan een V1-bom. Soms werden hele straten weggeveegd, zoals de Van Roiestraat in Merksem en de Muggenberglei in Deurne. Een triest dieptepunt vormde de vernieling van Cinema Rex op de De Keyserlei in hartje Antwerpen, waar op 16 december een V2 insloeg. Er vielen 567 doden te betreuren. “Het was de hel van Dante”, verklaarde een ooggetuige. Nooit tevoren tijdens de oorlog had een enkele bominslag zoveel dodelijke slachtoffers opgeëist. De foto’s die in het boek afgedrukt staan, spreken boekdelen. De angst bij de bevolking was haast voelbaar en dat wilden de nazi’s juist bereiken. Velen ontvluchtten de metropool. Velen waren getraumatiseerd. Van psychologische bijstand was toen nog geen sprake.

Tot hun grote frustratie slaagden Amerikanen noch Britten erin de lanceerbases van de V2’s te ontdekken. Tot hun stomme verbazing stelden ze pas later vast dat de Duitsers mobiele lanceerstations bezaten, die ze willekeurig en vlug konden verplaatsen. Midden maart 1945 – de geallieerden waren de Rijn overgestoken – hielden tot grote opluchting van de bevolking de V-bombardementen op.

Na de oorlog werd geen enkele Duitse raketspecialist door de Amerikanen verontrust. Integendeel, von Braun en zijn team werden door hen met open armen ontvangen en met geschenken overladen. Die toch wel dubieuze Amerikaanse houding kaderde in Operation Paperclip, het binnenhalen van zoveel mogelijk rakettechnologie. De Amerikanen stonden op dat vlak nog nergens. Voor hen was von Braun van onschatbare waarde.

Hoeft het nog geschreven te worden? Serriens boek over de V-wapens vormt een schitterende aanwinst voor onze kennis over de Tweede Wereldoorlog in België. Enkele kleine foutjes zijn het vermelden nauwelijks waard. Zo beschikten de Duitsers over geen jeeps (buiten een handvol buitgemaakte exemplaren), zoals staat op bladzijde 106, maar wel over de Kübelwagen. Veelal ongepubliceerde foto’s, eindnoten, een bibliografie, een plaatsnamenregister en bijlagen verrijken het boek nog meer.