Na het sluiten van het Verdrag van Versailles lag het in de bedoeling van de zegevierende geallieerden om de Duitse keizer Wilhelm II voor een tribunaal te slepen. Hij zou voor een internationaal straftribunaal moeten terechtstaan.

In feite lag het vonnis al klaar en zou hij unaniem veroordeeld worden voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en voor alle daaropvolgende gebeurtenissen. Dankzij de vastberadenheid van de Nederlandse koningin en haar regering werd Wilhelm II, die als politiek vluchteling in Nederland asiel gekregen had, niet uitgeleverd en kwam het dan ook niet tot een proces.

Andriessen

Bijna honderd jaar na Versailles vond het proces alsnog doorgang. En wel in Nederland; het thema werd in een “what-if?”-boek gedetailleerd behandeld. “Wat als”-boeken is een genre dat de laatste jaren wel meer beoefend wordt. Het initiatief tot het procesboek werd genomen door de bekende Nederlandse WOI-specialist Hans Andriessen, die al lang hemel en aarde verzet om te bewijzen dat Duitsland niet aan de basis lag van het uitbreken van de oercatastrofe 1914-’18. Hij verzamelde een groepje historici en bekende juristen rond zich om het ‘proces’ zo realistisch mogelijk naar voren te brengen.

Het overzichtelijke en boeiende boek bestaat uit drie grote delen. In het veertig bladzijden tellende requisitoir van de openbare aanklager wordt een helder en grondig beeld geschetst van de politiek van Duitsland sinds het ontslag van Bismarck en het optreden van Wilhelm II. Na lectuur ervan twijfel je als lezer geen moment meer aan de schuld van de laatste Duitse keizer. Maar dan komt het pleidooi van de verdediging aan bod dat door Andriessen zelf naar voren wordt gebracht. In zijn betoog, dat 280 bladzijden (!) omvat, fileert hij punt voor punt alle beschuldigingen (agressieve Duitse vlootpolitiek, schending van de Belgische neutraliteit, onbeperkte duikbootoorlog, Duitse misdaden tegen Belgen…) tegen de keizer uitgebracht. Daarna volgt het vonnis: Wilhelm wordt enkel schuldig bevonden aan de schending van de Belgische neutraliteit. Van alle andere beschuldigingen wordt hij vrijgesproken.

Schuldig zijn vooral Frankrijk en Rusland, dat met hulp van de eersten zich in recordtempo aan het (her)bewapenen was en Servië de hand boven het hoofd hield tegen Oostenrijk-Hongarije. Voor wie enigszins vertrouwd is met het werk van Andriessen biedt het vonnis geen verrassingen.

Het boek leest aangenaam en je zou denken dat het ‘proces’ echt is. Alvast een origineel gegeven. Minder origineel is dat het toch wel lijvige boek geen register bevat. Steeds weer wordt hiervan geen werk gemaakt. Ook vonden we op bladzijde 13 een fout. Wilhelm overleed niet in 1943, zoals vermeld staat, maar wel in juni 1941. Jammer toch.